Zwartpunthaai

De zwartpunthaai, Carcharhinus limbatus, is net als zijn familielid de zwartpuntrifhaai, een veel voorkomende haaiensoort in de Atlantische oceaan. Je komt hem tegen aan de kusten van Australië, Indonesië, China, Japan, Noord en Zuid Amerika, Afrika en zelfs in de Middellandse zee. Deze haaiensoort is doorgaans redelijk waakzaam in de nabijheid van mensen, maar kan evengoed flink uithalen als er eten te bespeuren is in zijn directe omgeving.

AdobeStock215974760

Oceanc zwartpunthaai (Carcharhinus limbatus) en remoravis onder water in Natal, Zuid-Afrika© Longjourneys / Adobe Stock

Ze jagen graag in groepsverband waarbij ze voornamelijk schollen vis op het menu hebben staan. Tijdens het jagen worden ze, net als de witte haai en de makreelhaai, door de kracht van hun snelheid uit het water gelanceerd waarbij ze ettelijke malen om hun as heendraaien en op hun rug weer terugvallen in het water.

In de Verenigde Staten en Zuid Afrika is bekend dat beide sekses van de zwartpunthaaien gescheiden van elkaar leven en alleen samenkomen tijdens de paringstijd.

De haai heeft zijn naam te danken, net als de zwartpuntrifhaai, aan de zwarte randen aan zijn vinnen. Deze zwarte plekken zijn anders dan bij zijn naaste familielid de zwartpuntrifhaai die een kenmerkende zwarte driehoek heeft aan de uiteinden van zijn vinnen.

Bouw

De zwartpunthaai is met zijn als een torpedo ontwikkelde lichaam, gebouwd voor de snelheid. Met zijn gestroomlijnde lijf, lange vinnen en krachtige staart kan deze haai snelle spurten maken wanneer en waar dat nodig is. Hij is donkergrijsblauw tot bruinkleurig aan de bovenkant en heeft een witte buik die hem bij voorbaat goed van pas komt tijdens de jacht. Bij gebrek aan een zwemblaas is de zwartpunthaai gedwongen om voortdurend te zwemmen om het stikken, (ram ademhaling, zie artikel Anatomie van de haai voor meer uitleg), en om het zinken te voorkomen.

Zijn kop is lang en puntig en heeft een vlijmscherpe gebit dat gemaakt is om prooi, voornamelijk vissen, met precisie te vangen en te verscheuren. Deze haai heeft in totaal 32 boventanden en 31 langwerpige ondertanden waarbij de boventanden net ietsjes meer gezaagd en naar binnen gekeerd staan dan het bovengebit. Verder kunnen de ogen van de zwartpunthaai zich heel goed aanpassen aan verminderd licht.

De zwartpunthaai kan bij uitzondering een lengte bereiken van 2,55 meter, al komt een lengte van 1,50 meer voor. De haai kan een gewicht halen van 18 kilo dat gebaseerd is op hierboven genoemde lengte van 1,50 meter. Zeker weten doet men het niet, maar gedacht wordt dat deze haaiensoort gemiddeld 12 jaar oud wordt.

Leefgebied

Dit is een veelvuldig voorkomende tropische en subtropische haaiensoort die voornamelijk te vinden is in de Atlantische oceaan gebieden. Je kunt ze vaak vinden bij riviermondingen, al zwemmen ze niet zover inlands als een stierhaai, in baaien, mangrove moerassen, vlak langs de kust en meer richting de open zee. Ze prefereren water dat maximaal 30 meter diep is.

Aan de oostkust van de Verenigde Staten is er een grote groep van 10.000 zwartpunthaaien die in de zomer naar North Carolina trekt, en die tijdens de wintermaanden weer richting Florida trekt. Op filmbeelden die gemaakt zijn is te zien hoe deze haaiensoort met duizenden tegelijk aan het einde van hun lange migratie vanaf de oostkust arriveren in Florida. Ze verblijven daar vanaf januari tot halverwege maart en reizen dan verder door naar het noorden.

Volgens Stephen Kajiura, een assistent professor aan de Florida Atlanta University, verblijven ze hooguit een paar honderd meter vanaf de kustlijn. Hij vertelt dat de haaien meestal bij Miami- Dade en Ft. Lauderdale overwinteren. De meeste aanvallen van zwartpunthaaien op badgasten zouden volgens Stephen plaatsvinden bij Daytona Beach, een badplaats aan de Florida kust.

Voedsel

De zwartpunthaai heeft een gevarieerde menu. Bovenaan dat menu staan haring, sardientjes, anchovis, vissen waarvan bekend is dat ze in scholen leven, maar platvis, haaien, pijlstaartrog, schaaldieren, inktvis, meerval, meerval, snoek, neertjes, knorrepos, egelvissen, en zelfs hun eigen soortgenoten ontbreken niet op de menu.

Deze haaiensoorten staan erom bekend dat ze tijdens de jacht, en dan voornamelijk op scholen vissen, zich met enorm veel kracht en snelheid op hun prooi storten waardoor ze zichzelf zelfs boven het water uit tillen. Hierdoor kan men zich gauw vergissen in het type haaiensoort, want een tolhaai springt ook boven het water uit om zich vervolgens ook ettelijke malen om zijn eigen as heen te draaien.

Zwartpunthaai | © Florida Sea Grant | Flickr

Zwartpunthaai | © Florida Sea Grant | Flickr

Voortplanting

Voortplanting bij zwartpunthaaien geschied via viviparous zwangerschap. Dit wil zeggen dat deze haaiensoort levende jongen baart die direct na de geboorte zelfstandig zijn. Zwangerschap bij de vrouwelijke zwartpunthaai gebeurt om het jaar en duurt 11-12 maanden. De moederhaai bevalt van 4-11 babyhaaien en grotere vrouwtjeshaaien bevallen van meerdere babyhaaien. Bevallingen vinden plaats in crèches in ondiep warme water in de maanden mei-juni. De crèches liggen ver uit de buurt van volwassen zwartpunthaaien om zo kannibalisme onder de eigen soortgenoten te voorkomen.

Bij de geboorte meten de babyhaaien 53-65 cm. in lengte. Dit is een snel groeiende haaiensoort en de babyhaaien zullen alleen al in de eerste zes maanden na hun geboorte 25-30 cm. groeien. Volwassenheid verschilt per regio waarbij bijvoorbeeld de mannelijke zwartpunthaaien in de Noord Atlantische zeegebied volwassenheid bereiken op 4-5 jarige leeftijd met een lengte van 1,30-1,45 en de vrouwtjes op 6-7 jarige leeftijd met een lengte van 1,50-1,56. In Zuid Afrika is de zwartpunthaai dan weer net iets langer; 1,46-1,50 meter en de vrouwtjeshaaien 1,51-1,55 meter.

Natuurlijke vijanden

De zwartpunthaai heeft niet veel vijanden, maar degenen die ze wel hebben mogen er dan ook wel zijn. Zo zijn er opnames gemaakt van een hamerhaai dat op een zwartpunthaai jaagt en ook een witte haai die zich richting een grote school zwartpunthaaien begeeft langs de kust van Florida.

Relatie tot de mens

Dankzij hun vinnen, huid, olie en vlees zijn deze haaien erg in trek. Ook sportvissers hebben in het verleden veel dode zwartpunthaaien op hun geweten.