De schemerhaai, Carcharhinus obscurus, is een fascinerende haaiensoort die in de schemering op grote diepte jaagt. In tegenstelling tot andere haaien, is de schemerhaai niet verwant aan de koboldhaai, Mitsukurina owstoni, die ook wel 'schemerhaai' wordt genoemd.

Bouw

De schemerhaai is een slanke haai met een lange, platte kop. Hij heeft een lange, smalle snuit en een grote bek met scherpe tanden. De grote, ronde ogen van de schemerhaai zorgen voor goed zicht in de donkere diepzee. Zijn kleur varieert van donkergrijs of bruin aan de bovenkant tot wit aan de onderkant. Donkere vlekken helpen hem te camoufleren in de donkere diepzee. De kleur kan ook veranderen afhankelijk van de omgeving. In dieper water wordt de haai lichter, in ondieper water donkerder.

Het exacte aantal tanden van de schemerhaai varieert per haai en gedurende de levensduur van de haai. De schemerhaai heeft meerdere rijen tanden die voortdurend wisselen. In totaal kan hij meer dan 300 tanden hebben.

De gemiddelde lengte van de schemerhaai is 2,5 meter, met een maximum van 3,81 meter. Mannetjes zijn iets langer dan vrouwtjes. Het gemiddelde gewicht is 180 kilogram, met een maximum van 346,5 kilogram. Lengte en gewicht zijn belangrijke factoren voor wetenschappers die de gezondheid van de populatie bestuderen. De schemerhaai wordt gemiddeld 45 jaar.

Leefgebied

De schemerhaai is een wereldburger. Hij bewoont gematigde en tropische wateren in alle oceanen behalve de Arctische Oceaan. Je kunt hem tegenkomen in de Atlantische Oceaan, de Grote Oceaan, de Indische Oceaan en de Middellandse Zee. Dus of je nu voor de kust van Noord- of Zuid-Amerika, Europa, Afrika, Azië of Australië bent, de kans bestaat dat er een schemerhaai in de buurt zwemt. Volwassen schemerhaaien staan erom bekend dat ze grote afstanden afleggen en brakwatergebieden met een lage zoutconcentratie mijden.

Deze oceanische haai verkiest open water en wordt zelden in de buurt van de kust gezien. Hij is een solitaire haai en je zult hem niet snel in scholen aantreffen. Meestal jaagt hij op diepten tussen 20 en 400 meter, maar af en toe waagt hij zich tot 600 meter diepte.

Jacht

Deze top predator bezit scherpe, puntige tanden in de voorste rij om prooi te grijpen en achterste rijen met kleinere tanden om te vermalen. Hij jaagt op een breed scala aan prooien, van beenvissen tot haaien en inktvissen.

De schemerhaai is een meester in de jacht. Hij loert op de zeebodem of in de waterkolom, perfect gecamoufleerd. De waterkolom is de volledige hoogte van het water, van de oppervlakte tot aan de zeebodem. De schemerhaai kan dus op verschillende dieptes jagen, waardoor hij een flexibeler en effectiever jager is. Zodra hij prooi ziet, slaat hij toe met verbazingwekkende snelheid. De schemerhaai heeft goed ontwikkelde zintuigen en krachtige kaken met gekartelde tanden, waardoor hij een efficiënte en dodelijke jager is.

Opportunisme maakt de schemerhaai nog dodelijker. Hij eet aas, vist op weggegooide visgerei en jaagt op kleiner zeeleven. Dit alles maakt hem een dominante kracht in het mariene ecosysteem.

Voortplanting

De schemerhaai is een unieke haai met een lange levenscyclus. De haai wordt pas op 20-jarige leeftijd volwassen. De draagtijd van de schemerhaai is met 22-24 maanden ook erg lang, een van de langste bij alle haaiensoorten. Opvallend is dat het vrouwtje terugkeert naar de buurt van haar geboorteplaats om te bevallen. De moeder legt geen eieren, maar baart levende pups (ovovivipary). Na de lange draagtijd baart ze 3 tot 14 pups, afhankelijk van haar eigen grootte en leeftijd. De pups zijn vanaf het moment van hun geboorte volledig op zichzelf aangewezen. Door de lange draagtijd en het gebrek aan ouderlijke zorg duurt het lang voordat de schemerhaai zich kan voortplanten. Overbevissing en bijvangst vormen een grote bedreiging voor de voortplanting van de haai.

Door de lange draagtijd duurt het lang voordat de schemerhaai zich weer voortplant. Het kan wel drie jaar duren voordat een vrouwtje een cyclus van dracht en rust heeft voltooid. De exacte leeftijd waarop de haai geslachtsrijp wordt is onbekend, maar schattingen liggen op ongeveer 20 jaar. Overbevissing en bijvangst vormen een grote bedreiging voor de voortplanting van de schemerhaai. Deze factoren verkleinen de populatie en maken het voor de haaien moeilijker om partners te vinden.

Relatie tot de mens

De schemerhaai is een haai die op grote diepte leeft. Doordat hij pas actief wordt tegen de schemer, wordt hij niet vaak gezien. De meeste waarnemingen komen van vissers die de haai per ongeluk in hun netten vangen. Wetenschappers schatten dat hij in slechts 0,05-0,2% van de visnetten die op 200-600 meter diepte worden uitgezet, wordt gezien. Duikers en wetenschappelijke expedities spotten de haai soms, maar dit is echt zeldzaam.

Beschermstatus