Je schrikt je helemaal rot als je hem tegenkomt, want vanwege zijn bouw en vrij spitse neus en als je even niet goed oplet, heeft de reuzenhaai veel weg van de witte haai. Het enige verschil wat meteen opvalt aan deze is de rugvin dat een ronder tip heeft, in tegenstelling tot dat van een witte haai waarvan de tip juist scherp is. Anders dan de bij ons allen zeer beruchte witte haai is de reuzenhaai juist zo mak als een lammetje en dat is maar goed ook, want hij is een vaste gast in de Noordzee.
Reuzenhaai | @ Yohancha | Flickr
De reuzenhaai, Cetorhinus Maximus, behoort tot de orde van de makreelhaai en is een vaste gast in onze eigen Noord Zee. Jammer voor ons, je komt hem helaas niet vaak tegen in de buurt van Nederland en België, maar wel veel aan de kust van Groot Brittannië. Hij is niet echt kieskeurig qua watertemperaturen, als het maar warm tot koel aanvoelt is hij 'reuze' tevreden. Je treft hem tijdens de warme zomermaanden aan in de koele Noord Atlantische en Stille Oceanen aan.
Er is grappig genoeg nog steeds niet veel bekend over deze vriendelijke reus. Geleerden, bijvoorbeeld, vroegen zich jarenlang af waar hij in vredesnaam bleef gedurende de koude wintermaanden. Een tipje van de sluier werd eindelijk opgelicht toen er ontdekt werd dat de reuzenhaai aan de kust van Nieuw Engeland, Canada, zich schuilhield op een diepte van maar liefst 200 tot en met 1000(!) meter. Doordat er inmiddels al enkele reuzenhaaien zijn voorzien van tracking apparaten komen we langzaamaan meer te weten over deze raadselachtige vis.
De reuzenhaai behoort tot de grootste vissoorten ter wereld, alleen de blauwe vinvis en de walvishaai zijn groter. Hij kan desalniettemin een lengte bereiken van maar liefst 12 meter en wel 4 ton wegen, waarbij de vrouwelijke reuzenhaai net iets langer en zwaarder is dan de mannelijke reuzenhaai, een veel voorkomend gegeven onder veel haaiensoorten. In tegenstelling tot andere haaien gebruikt de reuzenhaai zijn hele lichaam als hij zwemt en zwemt hij voornamelijk met open mond.
Confrontaties met de reuzenhaai leveren soms komische scenario’s op, voornamelijk omdat men niet altijd doorheeft dat het hier om een ongevaarlijke haaiensoort gaat, echter, het is juist zijn makke karakter dat hem zeer geliefd maakt bij veel duikers. Verder is hij geen snelle zwemmer, maar lijkt hij eerder juist Bourgondische karaktereigenschappen te hebben op dat gebied. Niets geen stress of carnaval vieren voor deze oude reus, lekker aan de oppervlakte van het zeewater zwemmen, plankton vangen en tegelijkertijd volop genieten van de warme zon bevalt hem prima.
Hij doet trouwens ook niet moeilijk over sociale contacten en zwemt net zo lief alleen als in groepsverband met welgeteld zo’n honderd(!) van zijn eigen soortgenoten.
Bouw
De reuzenhaai heeft een grijsbruine of blauwe huidskleur en aan de buikzijde weer lichter van kleur. Zijn lichaamsbouw is dat van een typische haai, maar daar houden de overeenkomsten wel zo’n beetje mee op. Aan beide zijkanten van hun hoofd hebben ze vijf enorme kieuwen die ze tijdens het zwemmen gebruiken om voedsel mee te filteren. De mond van de reuzenhaai is gemiddeld een meter breed, maar dat moet ook wel want hoe groter de mond hoe meer plankton, baby visjes en viseitjes hij kan vangen.
Gebit
Door zijn enorme omvang zou je misschien verwachten dat de reuzenhaai, net als zijn naaste familielid de witte haai, scherpe tanden heeft, maar nee, die heeft hij niet nodig om plankton te vangen. Vergis je niet, hij heeft echt wel tanden, maar, net als de walvishaai heeft hij juist een aantal rijen met honderden kleine tandjes en niet het schitterende blinkend witte en vooral gruwelijke scherpe kartelgebit van sommigen van zijn naaste familieleden.
Voortbestaan
Helaas, ook de reuzenhaai kampt met een flinke afname van zijn soortgenoten. Hij is, voornamelijk weer door Azië, erg in trek voor zijn vinnen, zijn vlees, olie en huid. Zijn afname is nog niet zo dramatisch als dat van sommige andere haaiensoorten, behalve dan in de Atlantische en Stille Oceanen, maar toch krijgt hij alsnog een vermelding door de ICUN van ‘kwetsbaar’. Dit wordt mede veroorzaakt door het feit dat de haai vermoedelijk pas geslachtsrijp is op 16 - 20 jarige leeftijd en daardoor minder snel voor voortplanting kan zorgen.
© candiche | flickr
Voortplanting
De reuzenhaai plant zich voort in de koele wateren van IJsland en Noord Europa. Een leuke wetenswaardigheid is dat er is ontdekt dat de voortplanting bij het reuzenhaai-vrouwtje alleen geschied via de rechter eileider, iets wat bij geen enkele andere haai voorkomt. De eitjes worden in de baarmoeder bevrucht en komen ook uit in de baarmoeder; eierlevendbarend (ovoviriparity). Een zwangerschap duurt vermoedelijk 36 maanden. Wetenschappers denken inmiddels ook dat het ongeboren jong zich voedt met de ander in de baarmoeder aanwezige bevruchte eitjes en met de inmiddels in de baarmoeder overleden broertjes en zusjes (kannibalisme in de baarmoeder). De bevallingen vinden plaats in warme gebieden en het liefst in ondiep water. Er worden dan 1-2 jongen geboren van gemiddeld 1,7 meter lang. De pups zijn direct na de geboorte geheel zelfstandig.
Gelukkig kan de reuzenhaai rekenen op de broodnodige hulp van:
- Convention on the Conservation of Migratory Species
- NOAA
- de EU
- International Council for the Exploration of the Sea
- Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora
- Diverse regeringen wereldwijd
Natuurlijke vijanden
De reuzenhaai heeft voor zover bekend weinig natuurlijke vijanden, maar de vijanden die hij wel heeft mogen er dan ook wel zijn. Uiteraard staat op de eerste plaats, hoe kan het ook anders, de mens. Verder is bekend dat de witte haainiet vies is van een smakelijk hapje overleden reuzenhaai. Verder komt hij ook voor op het menu van de orka en vermoedelijk ook de tijgerhaai.
Andere zoogdieren en haaien in de Noordzee:
