Witte haai vs dolfijn

Veel mensen zijn ervan overtuigd dat wanneer er dolfijnen in de buurt zijn er geen enkele reden is om bang te zijn voor haaien. Haaien zouden juist eerder bang zijn voor dolfijnen omdat dolfijnen hen door hun snelheid, intellect en wendbaarheid overtuigend de baas zijn. Hierdoor zouden haaien op een veilige afstand blijven wanneer dolfijnen zich in hun directe omgeving bevinden.

Dolfijnen zouden volgens kenners mensen beschermen tegen een aanval van een haai en zelfs flinke meppen uitdelen om de haai af te schrikken en desnoods uit te schakelen. Geruststellend voor ons natuurlijk en fijn om te weten, maar klopt deze informatie eigenlijk wel en zijn dolfijnen echt onze 'redders in nood'?

Laten we ons er eens verder in verdiepen...

Dolfijnen familie © Jeremy Bishop | pexels

© Jeremy Bishop | Pexels

Er zijn wezenlijke verschillen tussen haaien en dolfijnen en niet alleen in de soort prooi dat ze beiden vangen. Haaien zijn in principe carnivoren. Wie onze website vaker heeft bezocht weet dat niet elk haai grote prooien eet, sommigen eten schelpdieren, pijlinktvis en vissen. Er zijn ook haaien die grotere prooien eten zoals zeehonden, walvissen, dolfijnen en roggen. Een dolfijn heeft niet hetzelfde vlijmscherpe gekartelde gebit van een haai. Een haai is verder krachtig gebouwd en staat bekend om zijn agressieve manier van aanvallen.

Het verschil met een dolfijn is hun snelheid, hun wendbaarheid, het feit dat ze echolocatie toe kunnen passen wanneer nodig en hun hoge intelligentie. Dit geeft ze een groter voordeel tijdens een gevecht op leven en dood. Soms maken ze hier misbruik van en mag je medelijden hebben met de arme drommel die de ontvanger is van hun ongevraagde aandacht. Dolfijnen deinzen er namelijk niet voor terug om haaien af en toe lekker te sarren en flink te pesten. Toch zijn vechtpartijen tussen haaien en dolfijnen meer een uitzondering dan de norm.

Zeebioloog Dr. Kate Sprogis deed 10 jaar lang onderzoek naar walvisachtigen. Volgens haar bereiken witte haaien op een bepaald moment een specifieke lengte in hun groei waarop ze de grens over gaan van het eten van kleinschalige prooi tot het eten van grotere prooi zoals zeehonden, walvissen, en af en toe een dolfijn. Deze fase wordt met een mooi woord de ontogenetische verschuiving genoemd.

Wanneer een witte haai een dolfijn in zijn vizier heeft, zal de dolfijn de haai te slim af moeten zijn. Gelukkig kan een dolfijn terugvallen op zijn wendbaarheid, zijn snelheid en de unieke bij dolfijnen ingebouwde echolocatie. Wanneer de pod samenwerkt beïnvloedt dit sowieso de uitkomst. Hierdoor is een dolfijn misschien niet de meest voor de hand liggende prooi voor witten haaien, behalve dan als ze ziek, zwak, jong of misselijk zijn. En een haai die een dolfijn als zijn volgende maaltijd ziet zal ook de gevolgen van zijn beslissing op dat moment moeten accepteren.

Dolfijnen zoeken niet bewust het gezelschap op van een haai, maar ze delen

nu eenmaal dezelfde oceaan en zullen elkaar niet altijd kunnen ontlopen

Karate dolfijn vs Hannibal haai

Het spreekt voor zich dat we hier te maken hebben met twee heel verschillende zeedieren. Sowieso zijn de verschillen in de manier waarop haaien en dolfijnen jagen verschillend. De meeste haaien leiden een solitair leven, maar sommige haaiensoorten zijn sociaal en leven in groepsverband en jagen ook in groepsverband. Dolfijnen zijn allesbehalve solitair. Zij leven in pods. Zo'n pod heeft zo zijn voordelen, onder anderen ook wanneer ze zichzelf moeten beschermen tegen predatoren zoals haaien. Een dolfijn heeft meer kans om een aanvaring met een haai te overleven wanneer de pod samenwerkt. Een haai maakt dan weinig kans om een dolfijn te pakken te krijgen.

Zo'n pod heeft zo zijn voordelen, onder anderen ook wanneer ze zichzelf moeten beschermen tegen predatoren zoals haaien. Een dolfijn heeft meer kans om een aanvaring met een haai te overleven wanneer de pod samenwerkt..

Haaien hebben kwetsbare lichaamsdelen, te weten hun kieuwen en hun buik. Deze zijn zacht en daardoor makkelijk te verwonden. Een haai met kapotte kieuwen of interne buikverwondingen kan het feitelijk wel schudden. Dolfijnen werken als groep samen om een haai te verjagen en kunnen ze desnoods doden. Ze zwemmen in volle vaart om de haai heen en delen flinke klappen uit met hun staart of geven een kopstoot met hun neus. Een flinke klap van een dolfijn op de juiste plaats kan een haai eerst uit het veld slaan en in het ergste geval zelfs volledig uitschakelen waardoor de haai overlijdt omdat deze niet meer in staat is om zich te bewegen. Een haai moet nu eenmaal bewegen om zuurstof te krijgen via zijn kieuwen.

Maar wat als de rol van de haai ineens veranderd van een predator naar een opgejaagde dier?

Wanneer we aan dolfijnen denken, denken we vaak aan de schattige flipper die we vroeger in films en series zagen, maar er zijn ook andere dolfijnen soorten waarvan je niet zou verwachten dat het inderdaad dolfijnen zijn. Deze zien er minder schattig uit en worden vaak aangezien voor 'walvissen', maar dat zijn ze beslist niet. Mocht je al een vermoeden hebben, ja, we hebben het hier inderdaad over de orka.

Als er iets is waar een witte haai een ommetje voor doet, dan is het wel een orka. Orka's zijn formidabele jagers en werken als pod samen om hun prooi te vangen. Orka's eten zeehonden, pinguïns, zeeleeuwen en zelfs walvissen. Een eenzame haai is gelijk de pineut.

Wetenschappers werden totaal verrast toen er ineens in een zeer korte periode 4 dode witte haaien aan de kust van Kaapstad aanspoelden, allen met gapende wonden. Ze ontdekten dat er bij de witte haaien specifieke organen waren verwijderd, waaronder de lever. De tand afdrukken wezen onherroepelijk naar die van een orka. Wetenschappers in San Francisco ontdekten bovendien dat wanneer er orka's in de buurt waren, de witte haaien per direct maakten dat ze wegkwamen. Ze bleven wel een heel jaar weg om pas weer terug te keren 'wanneer de kust veilig was'. Dit duidt op een zeer hoog angstgehalte van witte haaien voor orka's. Je kunt hier meer over lezen in ons artikel Witte haai vs orka.

Haaien, mensen en dolfijnen

Dolfijnen zijn niet gek en gaan echt niet zitten afwachten of een haai nu wel of niet van plan is om hen op een virtuele BBQ te gooien. Integendeel, ze zullen alles doen om zichzelf en hun pod te verdedigen, ze gaan zelfs voluit in de aanval, en hoe! Hun neus is bij de aanval hun sterkste wapen. De neus van een dolfijn is opgebouwd uit keihard bot wat ze kunnen gebruiken als een soort biologische stormram en flinke klappen mee uitdelen.

Een pod orka's bij de San Juan Eilanden © Mick Thompson | Flickr

Een pod orka's bij de San Juan Eilanden © Mick Thompson | Flickr

Mensen zijn kwetsbaar in het water. Ze zijn ook traag in het water en zijn in feite kansloos wanneer een haai hen aanziet voor zijn volgende McDonalds Quarter pounder. Of het nu wel of niet om een vergissing gaat van de haai, (dit willen we graag benadrukken!), op het moment zelf maakt het nog weinig meer uit. Een beet van een haai kan fataal zijn. Wanneer je onverhoopt in het water bent en een hongerige haai jou opmerkt, tsja... De haai zal uiteraard zielsgelukkig zijn en zijn mes en vork vast tevoorschijn halen. Hij heeft trek en kan niet wachten om zijn tanden in jouw heerlijke malse speklapjes te zetten. Als persoon heb je op dat moment echt een groot probleem, want je bent nooit sneller dan een haai en dan is de kustlijn ineens ook wel erg ver weg. Deze situatie kan echter minder ernstig zijn wanneer er zich toevallig net een pod dolfijnen in de directe omgeving bevindt.

Dolfijnen hebben in het verleden meerdere malen mensen beschermd tegen haaien:

In 2002 kwam Grant Dickson, een visser uit Queensland, Australië tijdens het vissen in het water terecht toen zijn boot zonk. Helemaal alleen, zich vasthoudend aan een stuk van de boot en met bloedende benen ontdekte hij tot zijn afschuw dat hij omringd was door haaien. Ineens verscheen er een pod dolfijnen die om hem heen zwommen om hem te beschermen tegen de haaien. De dolfijnen bleven net zo lang bij hem totdat hij werd opgepikt uit het water.
In 2003 filmde Hardy Jones, een wildlife activist, een pod dolfijnen toen hij ineens een haai naar zich toe zag zwemmen. Vier dolfijnen gingen toen om hem heen zwemmen om hem te beschermen.
In 2004 werden vier zwemmers, een vrouw en drie mannen, in Nieuw-Zeeland omringd door een pod dolfijnen die hen beschermden tegen een 3 meter lange witte haai. Ze gebruikten hun staart en maakten veel lawaai om de haai af te schrikken. Uiteindelijk zwom de witte haai weg.
In augustus 2007 was Todd Endris, een 24 jarige jongeman, zijn favoriete hobby aan het uitoefenen toen hij door een witte haai werd gegrepen. De haai verwondde Todd zeer ernstig toen hij hem tot twee keer toe beet en Todd was ervan overtuigd dat hij het niet ging redden. Ineens verschenen er circa 15 tuimelaars uit het niet. Ze gingen om hem heen zwemmen en vormden zo een barrière tussen hem en de haai en zo wist Todd dankzij hun bescherming veilig maar zwaargewond de kust weer te bereiken.

Het mag naar aanleiding van de verhalen hierboven duidelijk zijn dat dolfijnen wel degelijk mensen in nood zijn komen helpen. Het is een wel bekend feit dat dolfijnen een van de meest intelligente zoogdieren is die er bestaat. Toch kunnen dolfijnen ook agressief gedrag vertonen naar mensen toe.

Witte haai

Agressie bij dolfijnen

Dolfijnen worden al jaren door aquariums zoals Seaworld en natuurlijk onze eigen Dolfinarium geobserveerd, maar ze worden ook wetenschappelijk bestudeerd buiten het aqurium om en in hun eigen natuurlijke omgeving. Soms gaat het tijdens deze wetenschappelijke onderzoeken mis. Soms gaat het echt helemaal fout. Er zijn gevallen bekend van solitaire dolfijnen die bewust contact met mensen zochten, te weten; Filippo in Italie, Davina in Engeland, Pita in Beliz, Tião Tião in Brazilie, JoJo in Turks-en Caicoseilanden. In 2003 werden 29 solitaire dolfijnen gevolgd en geobserveerd om hun relatie met mensen beter te kunnen begrijpen. De resultaten waren niet mis. Van de 29 dolfijnen vertoonden 13 afwijkende seksueel gedrag richting mensen, vaartuigen en boeien. Het viel op dat vrouwen voornamelijk slachtoffer waren van dit type gedrag.

Mannelijke dolfijnen gingen zelfs zover dat ze zeer agressief gedrag vertoonden om hun 'vrouw' te verdedigen. Vrouwen werden ten kostte van alles beschermd en de dolfijnen gingen zelfs zo ver dat de mannen flinke verwondingen opliepen waaronder gebroken ribben, een gescheurde milt, bewusteloos geslagen met klappen van de staart en in één geval werd zelfs een man gedood. De dader was niemand anders dan Tião Tião die het ook nog presteerde om 29 andere mensen het ziekenhuis in te slaan. Andere verbijsterende gedragingen waren van dolfijnen die mensen ontvoerden naar open zee en ze zelfs vastpinden op de zeebodem.