De Wadden - Zeehonden

Een wandeling langs onze eigen Waddenzee levert je prachtige beelden op van Nederlands eigen unieke natuur. Daar horen ook zeehonden bij. Nederland kent maar liefst twee zeehonden families, de grijze zeehond en de gewone zeehond. Wie de mooie documentaireserie De Wadden van BNN-VARA heeft gevolgd kon vanaf het televisiescherm het wel en wee van deze beide zeehondenfamilies volgen. De mooie en minder mooie momenten uit hun dagelijkse levens werden waarheidsgetrouw belicht en het is soms wel even slikken. Toch, de harde wereld waarin deze zeehonden leven moeten we gewoon bij hun naam noemen, want voor hen is dit hun dagelijkse realiteit.

Grijze zeehond Waddenzee

© Brian Yurasits / Unsplash

Zeehondenpopulatie Waddenzee

Er bestaan in totaal 18 zeehonden families verspreid over de hele wereld. Hieronder vallen zeehonden, zeeleeuwen en walrussen. De grootste daarvan is de zeeolifant. Zeehonden worden ook pinnipeds genoemd, in het Nederlands vinpotigen geheten. Vinpotigen zijn dieren die aan de voor- en achterkant vinnen hebben. Dit zijn dieren die het grootste deel van hun leven in het water doorbrengen, maar die ook gemakkelijk langere periodes op het droge door kunnen brengen. Sommigen paren in het water, anderen doen dit op het land. Sommigen bevallen in het water en weer andere doen dat wederom, op het land.

Alle zeehonden zijn sierlijke zwemmers. Ze kunnen zich moeiteloos bewegen in het water en dat is maar goed ook, want hun voedsel bevindt zich tenslotte ook in het water. Goede instincten, uitstekende jachttechnieken, functionele zintuigen en het zich soepel en snel kunnen bewegingen in het water zijn allemaal dan ook uitermate belangrijke factoren in het dagelijkse leven van een zeehond. Hun voortbestaan hangt er letterlijk vanaf.

In de middeleeuwen waren de grijze zeehonden uitgestorven. In die tijd werd er hevig op ze gejaagd voor hun pels, vet en vlees. Het vlees werd gegeten, er werd kleding gemaakt van hun pels en hun vet werd gebruikt als brandstof. Later zouden er kooplieden met elkaar de Noordse Compagnie oprichten. Zij zouden naar de noordelijk gelegen gebieden afreizen zoals bijvoorbeeld het eiland Spitsbergen en de op de aldaar levende walvissen en walrussen jagen. Je kunt hier meer over lezen op onze website: De Walvisvaart

Zeehonden werden ook door vissers fanatiek opgejaagd omdat ze volgens hen de visvangst ernstig bedreigden en hun netten beschadigden. Voor elk gevangen zeehond werd zelfs in Zeeland een premie uitgekeerd. Hierdoor waren ze zo goed als uitgestorven in Nederland. Gelukkig keerden in de jaren vijftig de grijze zeehonden weer terug in Nederland. De jacht op zeehonden werd wettelijk verboden toen op 1 april 1964 de bescherming van een zeehondenreservaat werd verordend. De gevolgen bleven niet uit en de aantallen grijze zeehonden groeiden weer gestaag, tot veel vreugde van iedereen.

Volgens het WUR (Wageningen University & Research) zijn er 27.763 zeehonden in de Waddenzee. Deze telling die in augustus wordt uitgevoerd wanneer de zeehonden in de rui zijn, komt tot stand door een gecoördineerde telling die wordt verricht door drie landen die allen een deel van de Waddenzee hebben, te weten; Nederland, Duitsland en Denemarken. De allereerste door Nederland zelf uitgevoerde telling vond overigens al in 2006 plaats en toen werden er 2,139 zeehonden geteld. In 2017 zou dit vermeerderd zijn naar 5,445. De Nederlandse dieren stand telt nu gemiddeld 9.500 dieren. Het exacte aantal is niet helemaal tot op de letter vast te stellen. De telling worden uitgevoerd vanuit vliegtuigen en sommige dieren bevinden zich tijdens de telling in het water en worden daarom niet meegenomen in het uiteindelijke getal.

Grijze zeehond Waddenzee

© Ruvim Mikskanskiy / Unsplash

Op het land zijn zeehonden schuw, behalve dan de grijze zeehond, want hij is redelijk nieuwsgierig. Ze kunnen zich minder goed uit de voeten maken dan wanneer ze zich in het water bevinden. Vooral tijdens het broedseizoen kunnen zeehonden agressief gedrag vertonen, voornamelijk de moeders vertonen dit wanneer ze hun pups beschermen tegen andere vrouwtjes en mannetjes. Sommige pups dreigen door de rond bewegende zeehonden mannetjes geplet te worden wanneer ze niet snel genoeg uit de weg gaan. Ook willen dominante mannetjes paren terwijl de moeders nog steeds bezig zijn om voor hun pups te zorgen. Mannetjes kunnen uitermate vijandig reageren op andere mannetjes wanneer zij een bedreiging vormen voor hun harem. Soms raken pups hun moeder kwijt doordat er onrust in de groep ontstaat of omdat een moeder haar pup probeert te beschermen tegen een bronstig mannetje. Afgedwaalde pups komen vaker voor. Gelukkig worden sommigen van hen opgevangen door stichtingen zoals Pieterburen Zeehondencentrum en Ecomare.

Het wordt voor zeehonden een heel ander verhaal wanneer ze zich eenmaal in het water begeven. Hier voelt de zeehond zich zekerder en dat is ook merkbaar aan zijn gedrag. Ze zijn duidelijk minder gespannen en benaderen mensen gemakkelijker in het water en vertonen soms zelfs speels gedrag. Toch wordt er door wetenschappers nadrukkelijk gewaarschuwd om alert te blijven en niet te vergeten dat het hier om predatoren gaat. De zeehonden mogen er misschien lieftallig uitzien, maar het blijven wilde dieren met een uitstekend gebit. Ze kunnen zelfs met dat gebit flinke wonden veroorzaken.

De grijze zeehond keert na 400 jaar weer terug op de Wadden

Nederland heeft niet de grootste kolonie grijze zeehonden. Deze bevindt zich aan de kust van Schotland. Grijze zeehonden kunnen grote afstanden afleggen en reizen regelmatig tussen Schotland en Nederland. Na honderden jaren van afwezigheid verscheen de op de Waddenzee uitgestorven grijze zeehonden gelukkig opnieuw in ons land. In 1950 maakten deze dieren vanuit Schotland de overtocht en stichtten hier een nieuwe kolonie. Dit is in ieder geval een zeer aannemelijke verklaring voor het na lange tijd weer verschijnen van grijze zeehonden aan onze kustlijnen. Andere koloniën ontstonden ook op den duur door de opsplitsing van de al bestaande koloniën. Nu tref je koloniën zeehonden aan op Texel, Lauwersoog, Ameland en Harlingen. Dit is zeer bemoedigend, want zeehonden dragen ook bij aan een gezond ecosysteem.

Gewone zeehond Waddenzee

© Larry Costales / Unsplash

Pieterburen Zeehondencentrum

Jarenlang probeert het kennis- en onderzoek instituut Pieterburen Zeehondencentrum er alles aan te doen om zeehonden op de Waddenzee te beschermen en hun leefomgeving gezond te houden. Ze doen dit middels wetenschappelijk onderzoek waaraan wetenschappers vanuit de hele wereld deelnemen. Zeehonden worden gemeten, gemonitord en verzorgd en alle daarbij vergaarde kennis wordt wereldwijd gedeeld.

Adoptie en donaties

Het Pieterburen Zeehondencentrum is net als veel andere stichtingen, afhankelijk van donaties. Hiermee zijn ze uitermate creatief te werk gegaan. Het is bijvoorbeeld mogelijk om bij hen een zeehond te adopteren.

Een andere mogelijkheid om te helpen is door je oude mobiel en lege cartridges in te leveren. Ook hebben ze een puppy programma waarbij je punten kunt verzamelen om zelf een zeehond vrij te laten. Om een volle spaarkaart bij elkaar te krijgen moet je een pup adopteren. Je krijgt dan een certificaat met een spaarkaart thuis gestuurd. De volgende kun je verwachten tijdens het nieuwe puppy seizoen. Dit proces herhaalt zich totdat je kaart vol is. Wanneer je kaart eenmaal vol is mag je zelf een zeehond vrijlaten. Een zeehond adoptie kost 50 euro. Het is ook mogelijk om een schenking te doen en donateur te worden.

Ecomare

Natuurmuseum en Zeehondenopvang Ecomare bevindt zich op Texel. Net als het Pieterburen Zeehondencentrum doen zij er alles aan om het welzijn van zeehonden te garanderen. Dit doen zij op verschillende manieren, waarvan het voornaamste misschien wel een stukje broodnodige educatie betreft. Om goed voor een zeehond te zorgen moet je toch weten wat een zeehond nodig heeft, hoe hij leeft en wat jij als belangstellende kunt betekenen voor hen.

Wanneer je al beseft hoe kwetsbaar de natuur is, dan ga je er misschien wat voorzichtiger mee om. Althans, dat is de gedachte en mogelijk ook wel de hete hangijzer bij Ecomare. Om mensen zich hier meer van bewust te maken bieden zij voorlichting, educatie en vangen zij zieke en gewonde zeehonden en vogels op. Je kunt bovendien een bezoek brengen aan hun centrum en de dieren net als andere soorten zeedieren van dichtbij bekijken.

illustratie emmer met vis - zeehonden van de Waddenzee

Koop een emmer vis voor € 10,- en maak een zeehond bij Ecomare blij!

Maar wat biedt Ecomare nog meer?

Nu, best veel eigenlijk. Je kunt bijvoorbeeld zeehonden volgen via een live stream. Je kunt blogs lezen van de verzorgers, nieuwsberichten vinden over de Texels natuur en over Ecomare zelf en er worden tentoonstellingen georganiseerd. Voor kinderen is er ook voldoende te doen. Zo vind je een poster die je gratis kunt downloaden en kun je voor een klein bedrag een werkstuk over zeehonden bestellen.

Donaties en adopties

Net als de meeste stichtingen is Ecomare afhankelijk van financiële steun. Wat kan jij bijvoorbeeld doen om hen financieel te ondersteunen?

Je kunt een zeehond adopteren, je kunt de bruinvis Michael adopteren, een kleine donatie schenken, Ecomare opnemen in je testament en een schenking doen. Wat zeker het benoemen waard is, is dat je ook een emmertje vis kunt kopen. Eén emmertje vis kost 10 euro en daar kan een zeehond een paar dagen mee doen.