In een wereld waar veel diersoorten het moeilijk hebben door klimaatverandering, is er één roofdier dat zich verrassend goed aanpast: de stierhaai. Deze krachtige, flexibele haaiensoort lijkt zelfs te profiteren van de opwarming van onze oceanen. In recente jaren zien wetenschappers namelijk een opvallende toename van jonge stierhaaien in nieuwe gebieden, waaronder sommige kustwateren van de Verenigde Staten.
Door klimaatverandering verschuiven de kraamgebieden van stierhaaien naar noordelijkere kustregio’s. Deze kaarten tonen zowel de traditionele crèches als de nieuwe gebieden waar jonge stierhaaien nu steeds vaker worden geboren. © Wereld van de Haai
Wat maakt de stierhaai zo bijzonder?
De stierhaai (Carcharhinus leucas) is een van de weinige haaiensoorten die zowel in zout als zoet water kan leven. Ze staan bekend om hun vermogen om rivieren op te zwemmen, zoals de Mississippi en zelfs de Amazone. Deze eigenschap maakt hen zeer flexibel in hun keuze van leefomgeving, maar de laatste jaren zien onderzoekers dat ze ook steeds vaker verschijnen op plekken waar ze voorheen zelden voorkwamen.
De rol van klimaatverandering
De wereldzeeën worden steeds warmer. Door deze temperatuurstijging veranderen de leefomstandigheden in kustwateren en estuaria (getijdegebieden waar rivieren uitmonden in zee). Sommige diersoorten trekken zich terug of verdwijnen, maar voor de stierhaai blijkt het juist gunstig te zijn.
In onder andere Mobile Bay in Alabama en Pamlico Sound in North Carolina zagen wetenschappers de afgelopen twee decennia een opmerkelijke toename van jonge stierhaaien. In Mobile Bay is het aantal juveniele haaien tussen 2003 en 2020 zelfs vervijfvoudigd. De gemiddelde temperatuur van het water steeg daar in dezelfde periode met meer dan één graad Celsius. Dat lijkt misschien weinig, maar voor mariene ecosystemen is dat een groot verschil.
Nieuwe kraamkamers voor jonge haaien
Stierhaaien gebruiken warme, beschutte kustgebieden als kraamkamers voor hun jongen. Traditioneel gebeurde dat vooral in tropische regio’s, maar de opwarming van het zeewater maakt het mogelijk dat ze hun kraamkamers uitbreiden naar noordelijkere gebieden. Pamlico Sound bijvoorbeeld, een gebied waar voorheen nauwelijks jonge stierhaaien werden gezien, fungeert sinds ongeveer 2011 elk jaar als een actieve ‘nursery’.
Deze verschuiving in kraamgebieden wordt niet alleen veroorzaakt door temperatuurstijging, maar ook door veranderingen in zoutgehalte en stromingspatronen – allemaal factoren die onder invloed staan van het veranderende klimaat.
HOE STIERHAAIEN PROFITEREN VAN WARMER ZEEWATER (2000 - 2024)
© Wereld van de Haai
Wat laat deze kleurrijke grafiek zien?
Deze grafiek toont hoe jonge stierhaaien (bull sharks) het steeds beter doen tussen 2000 en 2024, terwijl de temperatuur van het zeewater langzaam maar zeker stijgt. De grafiek heeft twee delen.
- De gekleurde balken (regenboogkleuren) laten zien hoeveel jonge stierhaaien er in bepaalde regio’s zijn waargenomen per jaar.
- De blauwe lijn geeft de gemiddelde temperatuur van het zeewater (in graden Celsius) per jaar weer.
Waarom neemt het aantal jonge stierhaaien toe?
Door klimaatverandering stijgt de temperatuur van oceanen en zeeën. Sommige gebieden worden daardoor warmer en geschikter voor jonge stierhaaien om op te groeien. Deze gebieden noemen we ‘nurserygebieden’, oftewel kraamkamers voor haaien.
Voorbeelden van zulke gebieden zijn:
- Mobile Bay in Alabama (Verenigde Staten)
- Pamlico Sound in North Carolina (Verenigde Staten)
In deze gebieden zijn wetenschappers verrast door de plotselinge en snelle toename van jonge stierhaaien sinds ongeveer 2010. Het water is daar nu warm genoeg voor jonge haaien om te overleven en groeien.
Waar is deze informatie op gebaseerd?
De gegevens in deze grafiek zijn gebaseerd op:
- Wetenschappelijke studies over stierhaaiencrèches die bloeien door opwarming van het water
- Rapporten van NOAA (VS), Yale Environment 360, PBS NewsHour en ABC News, die beschrijven hoe stierhaaien profiteren van klimaatverandering
- Gesimuleerde gegevens van het aantal jonge stierhaaien per jaar, om een duidelijk patroon te laten zien dat aansluit bij de waarnemingen
- Gemiddelde zeeoppervlaktetemperaturen in de regio’s waar deze haaien zijn opgemerkt
De grafiek is dus geen exacte meting van elk jaar, maar een goed onderbouwde visualisatie op basis van betrouwbare bronnen.
© prochym | Adobe Stock
Wat betekent dit voor de natuur?
Hoewel het op het eerste gezicht goed nieuws lijkt dat een soort floreert, is het belangrijk om dit fenomeen in context te zien. De aanwezigheid van stierhaaien in nieuwe gebieden kan invloed hebben op lokale ecosystemen. Ze zijn toppredatoren en spelen een belangrijke rol in het ecologisch evenwicht. Wanneer ze opduiken in gebieden waar andere soorten daar niet op zijn aangepast, kan dat leiden tot verschuivingen in de voedselketen.
Bovendien kunnen menselijke gemeenschappen in deze regio’s ook te maken krijgen met nieuwe uitdagingen. Stierhaaien zijn niet bijzonder agressief, maar hun aanwezigheid dicht bij kustwateren roept wel vragen op over veiligheid en beheer.
Hoe ziet de toekomst eruit?
Als de huidige trend zich voortzet, zullen stierhaaien zich blijven uitbreiden naar nieuwe gebieden waar het water warm genoeg is om hun jongen groot te brengen. Dit maakt hen tot een van de weinige haaiensoorten die op korte termijn kunnen profiteren van de gevolgen van klimaatverandering.
Toch blijft het belangrijk om deze ontwikkelingen goed te volgen. Niet elke verandering is per definitie positief, zelfs als een diersoort er beter van lijkt te worden. Wat we wél kunnen concluderen, is dat de stierhaai zich uitstekend weet aan te passen aan een veranderende planeet – en dat is iets wat ons veel kan leren over veerkracht in de natuur.
Wat kunnen we doen?
Het monitoren van stierhaaien populaties is belangrijker dan ooit. Onderzoekers gebruiken steeds vaker tag-technologie en satellietdata om hun gedrag en verspreiding te volgen. Daarnaast is het essentieel dat jonge mensen leren over de gevolgen van klimaatverandering voor dieren – zowel de kwetsbare soorten als de soorten die floreren. Educatie, bescherming van leefgebieden, en internationale samenwerking spelen daarbij een grote rol.
Wil je meer weten over hoe haaien omgaan met klimaatverandering of hoe jij kunt helpen? Blijf dan vooral Wereld van de Haai volgen – de oceaan zit vol verrassingen!