Dankzij het feit dat de citroenhaai, Negaprion brevirostris, altijd al in relatief goede gezondheid in gevangenschap heeft weten te overleven is dit een van de weinige haaien waarbij veel wetenschappelijke onderzoek mogelijk was. Hiermee heeft de citroenhaai tevens deuren geopend die voorheen nauwelijks open stonden voor wetenschappers.
© Wilfred Hdez |Flickr
Bouw
Wat deze haai zo bijzonder maakt is zijn huidskleur, dit is namelijk opvallend geelbruin - citroenkleurig. Vandaar ook de naam citroenhaai. De haai heeft een lang lichaam, kan een redelijk imposante lengte van 3 meter worden en een gewicht bereiken van 190 kilo. Verder heeft de haai een platte en vrij brede kop. Zijn tweede rugvin, dat redelijk onderaan zijn staart te vinden is, is in tegenstelling tot veel andere haaien, bijna net zo groot als de voornaamste rugvin. Hij is visetend, wat duidelijk te zien is aan zijn gebit dat smalle, maar zeer scherpe en naar binnen gekromde tanden bevat. De citroenhaai kan 27 jaar oud worden.
Leefgebied
Citroenhaaien zijn sociale dieren, maar kunnen ook heel goed alleen zijn. Ze leven echter primair in groepsverband waarbij altijd een strikte hiërarchie wordt gehanteerd die gebaseerd is op de grootte en het geslacht van de soort. Agressief gedrag komt daarbij bijna niet voor. Ook tijdens de jacht wordt de hiërarchie strikt in acht genomen binnen de groep en wordt er nimmer van afgeweken.
Citroenhaaien zijn zout- en brakwater vissen en je kunt ze vinden in de tropische kustgebieden van Zuid Amerika, West Afrika en het Oosten van Zuid Amerika, van Californië tot en met Ecuador. Ze leven in water dat niet dieper is dan 92 meter en vertoeven daarbij graag in de buurt van lagunes, koraalriffen en mangrovebossen.
This work is licensed under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 License © Albert Kok
Volwassen citroenhaaien willen nog weleens de oceanen honderden kilometers doorkruisen op zoek naar andere leefgebieden, maar ze keren uiteindelijk altijd terug naar hun eigen geboortegebied om zich voort te planten of om hun jong te werpen.
Jacht
Citroenhaaien zijn geduldige jagers en zullen door middel van schrik manoeuvres hun prooi vangen. Vanwege hun kenmerkende gele huidskleur kunnen ze zich uitstekend camoufleren en zichzelf derhalve onzichtbaar maken voor hun prooi. Dat niet alleen, maar omdat ze vaak aangetroffen worden langs de bodem van de zee, is hun schutkleur onmisbaar om zichzelf ook onzichtbaar te maken voor hun eigen vijanden.
De citroenhaai is, zoals eerder al werd aangegeven, een viseter, maar ze lusten ook zeevogels als die net toevallig in hun vizier komen. Verder vinden ze schaaldieren, pijlstaartroggen en adelaarsroggen heerlijk. Ze zoeken hun prooi onder anderen op door over de zandbodem te schuiven en het zand omhoog te schudden.
Toch kunnen citroenhaaien ook langere tijd zonder voedsel. Omdat hun zicht vrij zwak is zijn ze sterk afhankelijk van hun geur zintuig en zonder dit zintuig zouden ze zelfs vermoedelijk niet eens overleven. Interessant om te weten is dat de pupil van de citroenhaai, net als die van de mens, groter en kleiner wordt naar gelang het licht of donker is om hun zicht te vergroten.
In hun neus hebben ze een magnetische sensor dat hen helpt om prooi op te sporen, maar deze sensor helpt ze ook om een partner te vinden om mee te paren. Doordat ze niet echt groot zijn kunnen ze langere tijd zonder voedsel. Soms duiken ze dieper af om te jagen, maar dit doen ze pas echt als ze niets te eten kunnen vinden in ondiep water.
© National Geographic UK YouTube Channel
Voortplanting
De vrouwelijke citroenhaai is pas seksueel actief op 12 - 16 jarige leeftijd en de mannen tussen de 12 - 13 jaar. De vrouwtjes citroenhaai kan daarbij zwanger zijn van maximaal 17 baby citroenhaaien, waarbij 8 - 12 jong redelijk standaard is. Om zich voort te planten wil ze soms honderden kilometers afleggen op zoek naar de juiste spermadonor, ongeacht of er al voldoende prachtige exemplaren rondzwemmen in haar eigen directe omgeving. Waarom dit gebeurt weet men niet, maar de informatie is verkregen middels het gebruik maken van zendertjes die door wetenschappers veelvuldig worden gebruikt om betrouwbare en deugdelijke informatie in te winnen over haaien.
De vrouwelijke citroenhaai is tussen de 10 - 12 maanden zwanger en zal haar jong levend baren. Bevruchting gebeurt in de lentemaanden. De embryo's worden via de placenta gevoed en de sterke embryo's zullen de overleden broertjes en zusjes en de niet uitgekomen eieren opeten. Dit komt bij meerdere haaiensoorten voor. Bij sommige haaiensoorten komen gedurende de zwangerschap de eieren uit in de baarmoeder een worden de baby haaien later alsnog levend geboren. Dit soort zwangerschappen kom je onder anderen tegen bij de makreelhaai, de stierhaai, de blauwe haai en de haringhaai.
Onderzoek op dode vrouwtjeshaaien heeft uitgewezen dat zij door meerdere mannetjes worden bevrucht. Tijdens de dissectie op hun lichamen bleek dat de volgroeide babyhaaien veelal afkomstig waren van één vader die daarmee doorgever bleek te zijn van de sterkste genen. Men denkt ook dat het doden van andere haaien in de baarmoeder te maken heeft met dominante gedrag van de veel sterkere overheersende embryo's. Dit dominante gedrag hebben ze nodig na de geboorte om de eerste jaren van hun leven te overleven.
Bevallingen gebeuren in het warme water van lagunes en de pasgeborenen zullen direct na hun geboorte hun moeder verlaten en zijn dan geheel op zichzelf aangewezen.De baby citroenhaaien zijn bij de geboorte tussen de 48-56 centimeter groot. Het kan tot een jaar duren voordat de vrouwelijke citroenhaai weer zwanger wordt.
Relatie tot de mens
De citroenhaai heeft een zachtaardig karakter en is niet agressief tegen mensen, maar ze kunnen ze wel bijten. Dit gebeurt meestal omdat ze vrijwel onzichtbaar zijn in het water en hierdoor mensen onbedoeld tegen ze aan lopen of bovenop ze stappen, maar soms wordt een aanval ook door mensen zelf uitgelokt. De citroenhaai zal daarom bijten uit angst of uit zelfverdediging.
Verder is de citroenhaai een geliefde haai bij sportvissers om op te vissen, zijn zijn vinnen waardevol op de Aziatisch markt, wordt er leer van hun huid gemaakt en wordt hun vlees gebruikt als consumptie.
Interessante artikelen:
