De dwergvinvis is een zoogdier die behoort tot de suborde van baleinwalvissen. De dieren leiden doorgaans een solitair leven, maar je kunt ze ook aantreffen in groepjes van 5 - 15 stuks. Dwergvinvissen zijn de kleinste walvissoorten van alle walvisachtigen en ze komen ook het meeste voor. Toch genieten ze alsnog bescherming van de Marine Mammal Protection Act. Er zijn twee soorten dwergvinvissen, te weten de gewone dwergvinvis, Balaenoptera acutorostrata, en de Atlantische dwergvinvis, Balaenoptera bonaerensis.
Rugvin
Gestroomlijnd lichaam
Spuitgat
Oog
Borstvinnen
Staartvin
Mond
Bouw
- Dwergvinvissen zijn de kleinste walvissoorten onder de walvisachtigen. Ze hebben een lange, slanke lijf. De Antarctische walvis kan ruim 10 meter lang worden met een daarbij behorend gewicht van 10 ton. Ze zijn donkergrijs tot zwart aan de bovenkant en hebben een licht gekleurde buik.
- Het hoofd van de dwergvinvis is lang en de mond is recht en krult omhoog bij de ogen. Dit geeft de dwergvinvis een lieftallige, mopperige uitstraling. Boven op het hoofd loopt een richel van het punt van de neus naar de spuitgaten boven op zijn hoofd.
- De neus van de dwergvinvis ligt boven op het hoofd. Dit zijn de twee spuitgaten die de vorm van een V hebben. Wanneer de walvis naar beneden duikt sluiten deze gaten zich hermetisch af om te voorkomen dat er water naar binnen loopt. Wanneer de walvis weer omhoog komt aan de oppervlakte stoot hij de lucht met een krachtige beweging naar buiten. Dit zorgt voor een nevelig plaatje bij de Antarctische dwergvinvis, want de lucht die de walvis uitademt is warm.
- De ogen van de dwergvinvis bevinden zich aan de zijkanten van hun hoofd en kunnen los van elkaar draaien. Ze kunnen alle kanten opdraaien en vanwege hun situering heeft de walvis een bredere blik dan wanneer ze zich aan de voorkant van het hoofd zouden bevinden.
- De oren van de dwergvinvis liggen net achter de ogen. Ze kunnen vermoedelijk lage geluidsfrequenties ermee opvangen wat handig is om te communiceren met andere pods in de verre omgeving.
- De borstvinnen worden gebruikt om mee te sturen en zijn in feite handen, want de botstructuur is hetzelfde als dat van mensen alleen is dit voor het blote oog niet zichtbaar. Wanner de walvis omhoog komt spreidt hij zijn borstvinnen, wanneer hij zich om zijn as draait houdt hij een vin tegen zijn lichaam gedrukt terwijl hij de andere uitsteekt. De Atlantische dwergvinvis heeft ook nog witte strepen op de borstvinnen.
- De staartvin ligt horizontaal en wordt gebruikt om stuwing mee te creëren. De beide helften kunnen op en neer krullen om vaart te verhogen of te verminderen. De dwergvinvis kan gemiddeld 40 km per uur zwemmen, maar hij wil ook soms langzaam door het water cruisen met 3 - 4 km per uur.
- De mond van de dwergvinvis is groot en bevat 460 - 720 rijen baleinen van 20 - 30 cm lang. Er lopen tussen de 55 - 77 keelgroeven vanaf de keel tot aan de buik van de dwergvinvis. Deze zetten uit wanneer de mond volloopt om zoveel mogelijk krill te vangen. Het krill en het water worden van elkaar gescheiden door de baleinen die als een soort zeef werken. Dit zie je ook bij de andere walvissen zoals de bultrug en de blauwe vinvis.
Leefgebied
De dwergvinvis leeft in het noordelijke halfrond en het liefst in kouder water. Je treft hem bijvoorbeeld ook aan in onze bloedeigen Noordzee, maar ook bij Noorwegen, Groenland en IJsland. De Arctische dwergvinvis wordt daarentegen gespot in het zuidelijke halfrond en dus ook in het Arctisch gebied daar, bijvoorbeeld in Zuid Afrika en Zuid Amerika.
Antarctisch dwergvinvis © Ari Friedlaender | Oregon State University | Flickr
Dwergvinvissen leven voornamelijk in diepere wateren, maar soms tref je ze ook aan dicht bij de kust. Wanneer de winter aanbreekt trekken ze meestal naar warmer water toe waar ze zich ook voortplanten. In de zomer zoeken ze weer het koudere water weer op.
Dit zijn in principe solitaire walvissen, maar groepen van meer dan honderd stuks komen ook voor voornamelijk daar waar er veel voedsel is en dan voornamelijk in het noordelijke halfrond. Wat opvalt is dat de dwergvinvissen zich dan niet met elkaar bemoeien, maar hun eigen weg gaan in de groep.
Ze zwemmen gemiddeld 40 kilometer per uur, maar hun gemiddelde 'cruise' snelheid ligt meer in de buurt van 5 - 25 km per uur. Dwergvinvissen zijn redelijk nieuwsgierig en willen weleens boten en zelfs duikers benaderen in het water.
Voedsel
Dwergvinvissen eten voornamelijk krill en eten kleiner vissoorten en garnalen daarnaast. Ze vangen dit door met hun mond wijd open te zwemmen waardoor het krill in de mondholte terechtkomt. Hier wordt het water van het krill gefilterd waarna het water weer naar buiten komt via de baleinen en het krill in de mondholte achterblijft.
Ook al zie je soms een samenscholing van dwergvinvissen bij elkaar, ze blijven solitair, zelfs in de groep. Dit houdt dus ook in dat ze ondanks hun leefgenoten, alleen jagen.
Communicatie
Het geluid dat een dwergvinvis produceert is heel goed te horen onder water en kan zelfs door duikers waargenomen worden door voelbare vibraties op de borstkas. Het geluidsgehalte wordt vaak vergeleken met een opstijgende straaljager. Dwergvinvissen zijn redelijk stil en maken niet zoveel geluid om orka's niet naar zich toe te lokken, orka's volgen namelijk het geluid van hun prooi. Ze produceren een aantal geluiden die omschreven kunnen worden als klik, pulserende en grommende geluiden. Zie geluidsfragment hieronder.
{music}images/Antarctia/Dwergvinvis{/music}
Het geluid dat een dwergvinvis produceert kan ver reiken, tot wel 114 km! Geleerden hebben echter ontdekt dat door het toegenomen lawaai in het water het alsmaar moeilijker wordt voor dwergvinvissen met elkaar te communiceren. Meer geluid betekent helaas minder bereik en in sommige gevallen nam het bereik drastisch af. Metingen wezen uit dat in luide gebieden het bereik nog maar 19 km bedroeg.
Voortplanting
Dwergvinvissen zijn op 7 -8 jarige leeftijd seksueel actief, afhankelijk van waar de walvis leeft. Dit kan het hele jaar door voorvallen, maar vermoedelijk planten ze zich eerder voor tijdens de wintermaanden. Een zwangerschap duurt 10 maanden waarna een kalfje wordt geboren. Het kalfje is gemiddeld 2,44 meter lang en weegt 450 kilo. Ze zullen worden gespeend wanneer ze gemiddeld 6 maanden oud zijn. Een vrouwelijke dwergvinvis werpt elk jaar een kalf. Mannelijk dwergvinvissen leven in principe gescheiden van de vrouwtjes en hun kalfjes. Dwergvinvissen kunnen 60 jaar oud worden.
Natuurlijke vijanden
Voor zover bekend heeft de dwergvinvis maar één natuurlijke vijand en dat is de orka. Orka's jagen in groepsverband en zijn in staat om grote walvissoorten te doden wanneer ze als groep samenwerken. Een solitair levende walvis maakt geen schijn van kans tegen zo'n dominante groep. Andere walvissen die ook op het menu van de orka staan zijn bultruggen, Groenlandse walvissen, potvissen, grienden en blauwe vinvissen.
Dwergvinvis © Roderick Eime | Flickr
Strandingen in Nederland
Walvis strandingen, Unusual Mortality Event (UME) genaamd door NOAA, komen alsmaar in frequenter aantal voor bij dwergvinvissen. Dwergvinvissen stranden ook regelmatig aan aan onze Nederlandse kust. Ze stranden vaak alleen aan, maar soms ook in kleine groepen. Strandingen aan de kust van Nederland zijn genoteerd op de eilanden Texel, Vlieland, Ameland en Terschelling. Verder zijn er strandingen geweest in onder andere Katwijk, Noordwijk, Rottumerplaat en Engelsmanplaat om een paar plaatsen op te noemen. Je kunt meer lezen over dwergvinvis strandingen op de website van Walvisstrandingen.nl.
Relatie tot de mens
Veel dwergvinvissen zijn overleden als direct gevolg van handelingen die verricht zijn door mensen. Een grote boosdoener is natuurlijk nog altijd de walvisvaart, maar ook netten, commerciële visserij, chemicaliën die geloodst worden in zee of die door scheepsrampen in het water terechtkomen en geluidsoverlast veroorzaakt door bijvoorbeeld scheepsmotoren in het water veroorzaken sterfte onder de dwergvinvis.
Bronnen:
- Rugvin - Dwergvinvis
- NOAA
- Whale and Dolphin Conservation (WDC)
- International Whaling Commission
- Norwegian Polar Institute
- Oceanwide Expeditions
- Frontiers in Marine Science
- Lonely Planet
- Walvisstrandingen.nl
- Natuurinformatie
- SOS Dolfijn
Interessante artikelen:
Reizen naar Antarctica:
- Experience Travel
- Untamed Travelling
- Birding Breaks
- National Geographic Expeditions
- Sawadee
- Ocean Wide Expeditions
- Kras
- Koning Aap
- Fox Verre Reizen van ANWB