Er is geen enkele haai die zoveel angst, ontzag, ontzetting én nieuwsgierigheid oproept als de witte haai. We willen álles over hem weten: waar hij leeft, wat hij eet, hoe groot hij wordt, hoeveel tanden hij heeft — en vooral: is hij echt (levens)gevaarlijk of valt dat mee? Kortom: de witte haai fascineert ons mateloos. Het is dan ook logisch dat mensen zich afvragen of deze iconische roofvis zich al heeft laten zien in Noord-Europa. En nog spannender: worden ze daar misschien zelfs permanent?
Witte haai | © Michael Fontenont | Flickr
Onderzoek & waarnemingen in Europa
Door de jaren heen is er intensief onderzoek gedaan naar de aanwezigheid van de witte haai in Europese wateren. Op basis van data, ooggetuigenverklaringen en zeldzame beelden is inmiddels bevestigd dat de soort voorkomt in Zuid-Europa — vooral in de Middellandse Zee. Maar... wat als ze verder naar het noorden trekken? De opwarming van het zeewater door klimaatverandering zorgt voor geschiktere leefomstandigheden langs de Europese kusten. In de Noordzee zijn bijvoorbeeld grote kolonies zeehonden te vinden, het favoriete prooidier van de witte haai. De huidige temperatuur en voedselvoorziening zijn inmiddels vergelijkbaar met die van Zuid-Afrika — een bekende hotspot voor witte haaien.
Een BBC-documentaire uit 2006 suggereerde dat er al onbevestigde aanwijzingen waren van witte haaien in de Noordzee. En sindsdien zijn de meldingen alleen maar toegenomen:
Vóór 2002: zes waarnemingen bij Cornwall
- Sinds 2003: vier waarnemingen in Schotland
- 2023: vin gespot in de haven van IJmuiden
- 2023: half opgegeten zeehond in Great Yarmouth (UK)
- 2023: meerdere Britse meldingen, waaronder van vissers en duikers
Haaien in de Middellandse Zee | © Wereld van de Haai
Bekende waarnemingen & ooggetuigen
Hoewel er nog geen sluitend bewijs is (zoals heldere foto’s of video’s), zijn er opvallend veel waarnemingen van ervaren mensen:
- Graeme Pullen, haaienexpert, beweert dat hij al twee jaar een witte haai volgt in Britse wateren.
- Pete Williams, commerciële schipper, zag een haai die zijn net uit zijn handen rukte.
- Wayne Comben, sportvisser, zag een grote rugvin voor de kust van Devon.
- Meerdere Britse vissers bevestigen waarnemingen langs de zuidwestkust van Engeland.
Volgens Richard Peirce, voormalig voorzitter van de Shark Trust, is het goed mogelijk dat witte haaien af en toe de Noordzee bezoeken: het water is warm genoeg en er is voedsel in overvloed.
Spanje, Italië & de Middellandse Zee
De aanwezigheid van witte haaien in de Middellandse Zee is inmiddels ruimschoots bewezen:
- 2012: haaien gevangen bij Corsica en in de Adriatische Zee
- Regelmatige waarnemingen bij Capraia, Corfu en Malta
- In Malta zijn zelfs dodelijke aanvallen gemeld
Mariene biologen vermoeden dat de wateren rond Griekenland een broedgebied kunnen zijn voor witte haaien. Tijdens het jaarlijkse La Matanza-tonijnfestival bij Sicilië worden haaien soms per ongeluk gevangen en gedood in tonijnnetten.
Historische aanwezigheid in de Middellandse Zee: De aanwezigheid van witte haaien in de Middellandse Zee is niet nieuw. Er zijn al meldingen van deze soort sinds de 19e eeuw, met vroege waarnemingen in onder meer Italië, Kroatië en Griekenland. De Adriatische Zee werd vroeger zelfs beschouwd als een van de meest noordelijke gebieden waar witte haaien regelmatig voorkwamen. In archieven zijn meldingen te vinden van vangsten in visnetten, waaronder exemplaren van meer dan vier meter lang. Door de jaren heen zijn populaties waarschijnlijk afgenomen door overbevissing, vervuiling en verstoring van broedgebieden — maar incidentele waarnemingen bevestigen dat ze er nog steeds zijn.
Historische aanvallen in Spanje:
- 1986: Windsurfer aangevallen bij de Costa Blanca, verloor een been
- 2014: Vrouw aangevallen bij Benidorm, vermoedelijk door een tijgerhaai
- 2018: Eerste bevestigde waarneming van een witte haai bij de Balearen in 30 jaar
Mogelijke aanvallen:
- 1992: Gewonde witte haai gevonden bij Tossa de Mar
- 1993: Man verliest tenen door een onbekende haai
- 2015: 10-jarige jongen gebeten door een grote vis, vermoedelijk barracuda of haai
© Wereld van de Haai
Ierland & Schotland
Ook in de wateren rond Ierland en Schotland zijn meldingen gedaan:
- 2008: Zeehond met grote beet gevonden bij Norfolk — mogelijk door een witte haai
- 2008: Simon Greenstreet zag een haai met typische wittehaai-kenmerken in Schotland
- 2019: Grote haai gefilmd bij Donegal, mogelijk een witte haai
- 2022: Duikers spotten een grote haai bij de Farne-eilanden (Northumberland)
Hoewel deze meldingen nog niet tot sluitend bewijs leiden, versterken ze het vermoeden dat witte haaien zich soms tot in Noordwest-Europa begeven — vooral waar zeehondenpopulaties groeien.
Documentaires & media-aandacht
Twee opvallende producties hebben geholpen het bewustzijn over witte haaien in Europa te vergroten:
- BBC-documentaire over de Middellandse Zee laat een witte haai zien bij een boot, en een tweede haai die een andere vermorzelt bij Zuid-Frankrijk
- Discovery Channel Shark Week (1997) onderzocht al de aanwezigheid van witte haaien in de Middellandse Zee en vond overtuigend bewijs
Beide documentaires tonen de schoonheid en kracht van deze indrukwekkende dieren — maar ook het potentieel gevaar.
Witte haai | © Isabel Sommerfeld | Flickr
Hoe groot is het risico?
De kans dat je in Europa wordt aangevallen door een witte haai is extreem klein. Sterker nog, de kans dat je wordt aangereden door een auto is vele malen groter. Toch roept het idee van een witte haai in "onze" wateren begrijpelijkerwijs vragen en fascinatie op. Met de toenemende watertemperaturen en de groeiende voedselbronnen zoals zeehonden, is het aannemelijk dat we witte haaien in de toekomst vaker zullen zien in Noord-Europa — ook al blijft sluitend bewijs voorlopig uit.
🔍 Mythe vs. Feit: Witte haaien zijn niet permanent gevestigd in Noord-Europa, maar het is niet uitgesloten dat ze daar af en toe opduiken.
Interessante artikelen:
