Koperhaai

De koperhaai, Archarhinus brachyurus, is bepaald geen vriendje van de mens en zal dit ook nooit worden. De haai staat bekend als een agressief baasje en heeft meerdere aanvallen op mensen op zijn naam staan. Wees echter niet bang, hij zal je niet zomaar opzoeken, maar als je toevallig in zijn buurt bent en vooral, als je iets eetbaars bij je hebt, kun je bij voorbaat nergens op rekenen en dat kan heel griezelig zijn.

Koperhaai © Bernard Dupont | Flickr

Koperhaai © Bernard Dupont | Flickr

Bouw

De koperhaai heet niet voor niets 'koperhaai'. Dit komt door zijn prachtige bronskleurige huid en een opvallende bronskleurige rand die tussen de rug- en staartvin loopt. Andere haaien kunnen ook een bronskleurige huid hebben, maar bij de koperhaai is dit zijn standaard kleur, anders dan bij andere haaiensoorten. De koperhaai kan tot een lengte van 3,3 meter groeien met een gewicht tot ruim 300 kilo, geen klein poesje dus. Ze hebben een brede kop die uitloopt in een punt met gehaakte tanden, waarvan er 32 boven tanden zijn en 31 ondertanden. De rugvin en beide buikvinnen zijn redelijk groot, hebben donkere tips en kunnen rond of puntvormig zijn. Ze worden vaak verward met hun naaste familielid de schemerhaai vanwege hun bijna identieke uiterlijk.

Leefgebied

De koperhaai houdt van water met een gemiddelde temperatuur en het kan zelfs leven in water dat 12 graden meet. Je vindt ze veel in de Atlantische oceaan waar ze in grote groepen leven. Ze zijn verder gesignaleerd aan de kust van Zuid Afrika, in de Golf van Mexico, in de Middellandse zee, Argentinië, Nieuw Zeeland en Australië. Ze migreren veel en, opvallend genoeg, beide seksen leven het hele jaar door gescheiden van elkaar. De vrouwtjes koperhaai zoekt altijd de kuststreek op zodra ze moeten bevallen.

© Hennie Otto - Marine Dynamics Shark Tours - www.sharkwatchsa.com

Zoals gezegd, je komt ze af en toe tegen in ondiep water, bijvoorbeeld langs de kustlijn, in riffen en in inhammen, maar dan moet het water wel gemiddeld 100 meter diep zijn. Gedurende de zomermaanden zwemmen ze ook vaak richting de kust. Aanvallen van koperhaaien op mensen gebeuren meestal wanneer ze in contact komen met speervissers en zwemmers, waarbij de aanvallen op speervissers vaker voorkomt. Aanleiding van deze aanvallen is hun visvangst. Aanvallen op mensen zijn over de afgelopen jaren fors toegenomen door de toename van koperhaaien in de kustgebieden en doordat er meer mensen in het water zwemmen. De aanleiding voor deze aanvallen kan het gespetter van water zijn wat veel lijkt op het gespetter van de prooi van de koperhaai. Uiteraard werkt dit als honing op een bij en gaat de haai er direct op af.

Migratie

Er is weinig bekend van de koperhaai, zo ook de gewoontes van deze haaiensoort. Gelukkig weten geleerden in ieder geval wel wat. Migratie van de koperhaai is vaak afhankelijk van een aantal factoren, te weten voortplanting, voedsel en veranderingen in het watertemperatuur. Nog een factor is de leeftijd van de haai. Ze kunnen grote afstanden afleggen van zo'n 1300 kilometer, maar keren jaarlijks altijd terug naar dezelfde wateren.

Voeding

De koperhaai heeft een vrij standaard menu, net als de meeste andere haaiensoorten. De haai eet graag kraakbeenvissen, octopus, sardientjes, platvis, zeebareel, roggen, kleine haaien en zelfs zwaardvis. Jagen doen ze voornamelijk in grote groepen, dit tot voordeel van de haaien, zeker als het om grotere prooien gaat.

In False Bay, Zuid Afrika volgen grote groepen koperhaaien visboten op zoek naar voedsel. Verder jagen ze veelvuldig op sardientjes. Dit gaat volgens een strikt uitgewerkte routine. De sardientjes worden door de haaien bij elkaar gedreven totdat samen een grote bal vormen, daarna vallen de koperhaaien aan. Ze kunnen tijdens deze aanvallen miljoenen sardientjes tegelijk consumeren.

Voorplanting

De koperhaai groeit langzaam en is laat volwassen. Voor de vrouwtjes komt dit pas als ze 19-20 jaar oud zijn en bij de mannetjes is dit pas met 13-19 jaar. De vrouwtjeshaaien zijn viviparous, dat betekent dat ze levend jong baren. Gedurende de maanden oktober tot en met december paren de koperhaaien. Om dit te bewerkstelligen moet de mannetjeshaai zich vastbijten in het vrouwtje, een praktijk die je vaker tegenkomt bij haaiensoorten. De zwangerschap is lang en geschat wordt dat het tussen de 12-18 maanden duurt voordat de babyhaaien in de maanden juni - januari worden geboren.

© Hennie Otto - Marine Dynamics Shark Tours - www.sharkwatchsa.com

Babyhaaien zijn bij de geboorte 60 -70 cm. lang. De moederhaai krijgt tussen de 7 - 24(!) haaien baby's. Ze zullen worden geboren in de wat veilige, ondiepe wateren in de buurt van zee-inhammen en in havengebieden waar de temperatuur van het water wat hoger is. Vrouwelijke koperhaaien bereiken een gemiddelde leeftijd van 25 jaar en mannetjes koperhaaien 30 jaar.

Relatie tot de mens

Er is tot nu toe nog maar een handjevol geregistreerde dodelijke aanvallen toegekend aan de koperhaai. In 1976 werd een inwoner van Te Keha, Nieuw Zeeland, tijdens het zwemmen gedood en in februari 2013 vond Adam Strange, een inwoner van Nieuw Zeeland, bij Muriwai Beach de dood, ook tijdens het zwemmen.

Ooggetuigen meldden dat Adam door meerdere haaien werd aangevallen, maar achteraf wees onderzoek uit dat zijn dood voornamelijk werd veroorzaakt door een koperhaai en een witte haai. In september 2011 werd Kyle James Burden bij Cowaramup Bay in Gracetown, Western Australia gedood door een koperhaai en in 2014 werd een 60 jarige vrouw tijdens het zwemmen in Tathra, New South Wales, ook gedood door een koperhaai.

Verwondingen veroorzaakt door de koperhaai, kunnen gruwelijk zijn waarbij hele stukken vlees worden afgerukt van het slachtoffer. Tot nu toe zijn er weinig vermeldingen binnengekomen van aanvallen door de koperhaai, maar vanwege de toename van koperhaaien langs de kust, het toegenomen diepzeevissen waarbij aas ruimschoots wordt gebruikt en vanwege de toename van recreatiezwemmers, zal dit getal op den duur waarschijnlijk alleen maar toenemen.

Het voortbestaan van de koperhaai is sterk bedreigt door overbevissing en de jacht op hun vlees. Doordat de koperhaai redelijk langzaam groeit en ook omdat ze een langzame voorplanting hebben. Tegenwoordig is het in Nieuw Zeeland en Namibië gelukkig verboden om op koperhaaien te jagen. Wordt er alsnog een koperhaai gevangen, dan moet deze direct worden losgelaten.

Uitsterving haaien - bijna bedreigd