Witte haai in Noord-Europa
Er is geen enkele haai dat zoveel angst, ontzag, ontzetting en nieuwsgierigheid bij ons oproept als de witte haai. We willen alles weten over de haai; waar hij leeft, wat hij eet, hoe groot hij kan worden, hoeveel tanden hij heeft en vooral, of hij wel of niet gevaarlijk is. Simpel gezegd, de witte haai intrigeert ons enorm. Logisch dus dat we ook dolgraag willen weten of de witte haai voorkomt in onze Noord-Europese wateren en bovenal of hij al daadwerkelijk gespot is.
Fantastische screenshot van een witte haai © Daniel Gillaspia | Flickr
Er is over de jaren heen intensief onderzoek naar de aanwezigheid van de witte haai in Europa gedaan en aan de hand van de verzamelde informatie, gemaakte tabellen, geregistreerde en bevestigde ooggetuigenverklaringen kunnen we vaststellen dat er inderdaad witte haaien in Zuid-Europa voorkomen, al is de kans dat je er eentje tegenkomt wel bijzonder klein.
De feiten op een rijtje:
Het weer in Europa wordt warmer en het water langs de kust van Europa wordt als gevolg van de opwarming van de aarde ook warmer. Ook hebben we grote koloniën zeehonden in de Noordzee, bij voorbaat het lievelingsvoedsel van de witte haai. De temperatuur van ons water plus de grote koloniën zeehonden zijn vergelijkbaar met die van Zuid Afrika en hierdoor een ideale voedingsboden voor witte haaien. Volgens een documentaire dat in 2006 door de BBC werd uitgezonden is er wel degelijk (onbevestigd) bewijs dat er af en toe witte haaien in de Noordzee gesignaleerd. Er zijn voor 2002 zelfs zes waarnemingen geweest bij Cornwall en sinds 2003 vier in Schotland. Plekken waar er voldoende voedsel te vinden is voor de witte haai.
Spanje
In 1986 werd een windsurfer langs de kust van Spanje, vermoedelijk aan de Costa Blanca, gegrepen door een witte haai. Zijn verwondingen waren dusdanig dat zijn been nadien geamputeerd moest worden. In 1992 werd er een gewonde witte haai aan de kust van Tossa de Mar gevonden. De haai zou uiteindelijk sterven aan zijn verwondingen. In 1993 verloor een man enkele tenen toen hij gegrepen werd door een twee meter lange haai waarvan de soort nooit is bevestigd. In 2014 werd een 30 jarige vrouw eveneens aangevallen, ditmaal aan de kust van Benidorm, en moest aan haar verwondingen worden behandeld. Vermoed werd dat deze aanval echter kwam door een tijgerhaai. In 2015 werd een 10 jarige jongen eveneens in zijn middenrif gebeten al denkt men dat dit eerder de schuld was van een barracuda, maar zeker weten doet men dit niet. Volgens de jongen ging het om een 'grijsgroene' vissoort.
In 2018 werd een witte haai gespot nabij de Balearen eilanden nabij Spanje. Dit is de eerste keer in 30 jaar dat er officieel een witte haai is gespot nabij de Spaanse kust.
Ierland en Schotland
Vanuit Ierland zijn er ook meldingen gekomen van grote haaien die op zeehonden jagen. Op 3 januari 2008 liet de BBC weten dat er een grote zeehond was aangespoeld aan de kust van Norfolk met een grote hap uit zijn zij. De grootte van de beet was 30,5 cm. Bewijs van deze beet werd naar de National Oceanography Centrum in Southampton gestuurd dat vaststelde dat de beet veel overeenkomsten vertoonde met dat van de witte haai. Later dat jaar was Simon Greenstreet aan het vissen met familie en vrienden aan boord van zijn boot in Schotland toen er een haai rondom zijn boot zwom en er herhaaldelijk tegenaan zwom. Volgens de aanwezigen was de haai donker getint aan de bovenkant en licht getint aan de onderkant, precies dezelfde kenmerken van de witte haaien die je ook in Zuid Afrika vind.
Griekenland, Italië en Malta
Eind augustus 2012 werd er een witte haai van twee meter lang gevangen langs de kust van Corsica, Frankrijk. Op 5 augustus 2012 werd er eveneens een witte haai gevangen aan de Adriatische Kust.
Op 1 juli 2012 werd er een witte haai gesignaleerd aan de kust van het eiland Capraia bij Italië. Marine biologen zijn ervan overtuigd dat de wateren rondom Griekenland door de witte haai wordt gebruikt als broedplaats. Er worden tevens af en toe witte haaien gesignaleerd rondom de eilanden van Corfu en Malta waarbij er meldingen zijn geweest van fatale aanvallen op mensen bij Malta.
Interessant om te weten is dat er ook witte haaien in tonijnen-netten worden aangetroffen langs de kust van Sicilië. De tonijnen worden tijdens hun trektocht naar de Atlantische oceaan opgewacht met grote netten of anders gezegd, met vallen. De netten hebben een grote opening en bestaan uit verschillende kleiner wordende kamers die afgesloten worden met 'deuren' Deze kamers leiden de tonijnen naar de 'camera della morte', de dodenkamer. Wanneer de tonijnen deze netten dus binnenzwemmen kunnen ze niet meer ontsnappen.
Witte haaien, op zoek naar voedsel, volgen de tonijnen de netten in en kunnen er zelf vervolgens ook niet meer uitkomen. De tonijnen worden in de maanden mei-juni tijdens de beruchte La Matanzza festival met grote speren op beestachtige wijze binnengehaald. Het is beslist geen feest voor de tonijnen. Wel voor de Sicilianen, maar daar hebben de tonijnen dan weer zo weinig aan.
BBC
De BBC heeft een reeks documentaires over de oceanen van de wereld gemaakt. Een van deze afleveringen gaat over het Middellandse zee gebied en over de haaien die daar rondzwemmen. Wil je een grote witte haai rondom een boot zien zwemmen en zien hoe deze een andere gevangen haai vermorzelt in de buurt van Zuid Frankrijk? Dan is dit zeker een aanrader! De witte haai in kwestie is een prachtig exemplaar waar je echt de koude rillingen van krijgt.
Jaws of the Mediterranean
In 1997 zond Shark Week van Discovery een seriereeks uit waarin onderzoek werd gedaan naar de aanwezigheid van witte haaien in de Middellandse zee. De serie komt met genoeg geloofwaardige bewijs om ons te kunnen overtuigen dat er witten haaien inderdaad aanwezig zijn in de Middellandse zee. Misschien niet zoveel als in andere delen van de wereld, maar ze zijn er wel degelijk. De serie is aan te bevelen als je op zoek bent naar meer antwoorden.
Haaienaanvallen in Europa
Je hoort er misschien nooit iets over, maar haaienaanvallen komen wel degelijk voor in Europa. Dat heb je hierboven al kunnen lezen. Naast de witte haai leven er meer haaiensoorten die bekend zijn om het feit dat ze in staat zijn om mensen aan te vallen, of dit nu wel of niet is uitgelokt.
Er komen 47 haaiensoorten voor in Europa. Zeven daarvan kunnen potentieel gevaarlijk zijn voor mensen:
- de zwartpunthaai
- de blauwe haai
- de koperhaai
- de grote hamerhaai
- de witpunthaai
- de zandtijgerhaai
- de makreelhaai
- de witte haai
Vooralsnog niet door officiële instanties bevestigd, maar mogelijk behoort de tijgerhaai ook thuis op deze lijst.
Aan de hand van de boven afgebeelde kaart kun je zien waar de witte haai volgens onderzoekers in de Middellandse zee voorkomt. © Wereld van de Haai
International Shark Attack File
Volgens het International Shark Attack File zijn er in Europa vanaf 1847 tot heden 54 officieel bevestigde 'niet uitgelokte' aanvallen op mensen geweest in de Middellandse zee gebied. De meeste haaienaanvallen wereldwijd gebeuren bij surfers 53%, zwemmers 30%, tijdens het snorkelen 6%, bodysurfing/spartelen in het water 3%, duiken 5% en in ondiep water 3%. Bron: International Shark Attack File
Hieronder is een lijst samengesteld door het International Shark Attack File met alle Europese landen waarvan er bevestigde, geregistreerde haaienaanvallen bekend zijn.
| Land | Aanvallen 1900 - 2015 | Fataal |
| Italië | 50 | 11 |
| Egypte | 34 | 9 |
| Spanje | 33 | 7 |
| Kroatië | 25 | 12 |
| Griekenland | 24 | 13 |
| Frankrijk | 10 | 3 |
| Malta | 5 | 3 |
| Libië | 5 | 2 |
| Turkijke | 4 | 2 |
| Montenegro | 3 | 2 |
| Lebanon | 3 | 2 |
| Tunesië | 3 | 1 |
| Israël | 3 | 0 |
| Monaco | 1 | 1 |
| Algerije | 1 | 1 |
| Slovenie | 1 | 0 |
De laatste nieuwtjes
Op 11 maart 2014 verscheen er een artikel in de Engelse krant The Telegraph; Great White Shark heading to Britain is pregnant. Lydia is door onderzoeksteam Ocearch van een zendertje voorzien als onderdeel van een grootscheeps onderzoek naar de gedragingen van de witte haai. Had Lydia de wateren van Groot Brittannië toen inderdaad aangedaan, dan zou zij de eerste witte haai zijn geweest waarvan er doorslaggevend bewijs was geleverd dat er witte haaien in Noord Europese wateren rondzwemmen.
In februari werd het half opgegeten karkas van een zeehond aangetroffen in Great Yarmouth. Ook deze verwonding leek sterk op het werk van een haai te wijzen.
Is dit het werk van een witte haai?
Graeme Pullen, een haaien expert, is ervan overtuigd dat er een witte haai in Britse wateren rondzwemt. Volgens eigen zeggen volgt hij al twee jaar een flink exemplaar. Ook anderen zouden de witte haai hebben gespot. 'Vergis je niet,' zegt Graeme, 'dit is geen reuzenhaai, geen makreelhaai, blauwe haai of haringhaai! Het is een joekel!'
Commercieel schipper Pete Williams bevestigt de vermoedens van Graeme. Ook hij zou de witte haai met eigen ogen gespot hebben toen de haai tijdens het vissen het net uit zijn handen rukte en erdoor heen beet alsof het een tissue was.
Haaienvisser Wayne Comben zag 'vermoedelijk' ook een witte haai. 'Ik zag een enorme rugvin. Het kan volgens mij niets anders zijn dan de rugvin van een witte haai.'
De Britse krant The Daily Mailvermeldt dat Britse vissers bevestigd hebben dat er echt witte haaien langs de kust van Devon waargenomen zijn. Ashley Lane, eigenaar van Ashley's Fishing Trips, Paignton in Zuid-Devin heeft ze weliswaar zelf nog nooit gezien, maar zegt dat hij van meerdere beroepsvissers heeft gehoord dat zij witte haaien tijdens hun werkzaamheden hebben gespot.
Al het bewijs wijst vooralsnog in de richting van een witte haai. Dhr. Pullen volgt al veertig jaar lang haaien en hij voorziet veel haaien van een zendertje voor de US National Marine Fisheries Service. Richard Peirce, voorzitter van de Shark Trust, zegt dat het niet onwaarschijnlijk is dat er af en toe een witte haai in de Noordzee komt 'buurten'. Witte haaien kunnen prima overleven in het water en er is meer dan voldoende voedsel aanwezig in de vorm van malse zeehonden. Het enige wat ze in de weg zou kunnen staan zijn de orka's waarvan bekend is dat ze op witte haaien jagen.
Dan maar nooit meer de zee in?
Moeten we ons nu ongerust maken? Nee, maar zoals altijd geldt, je moet wel goed oppassen. Echter, de kans om aangereden te worden door een auto is nog altijd vele malen groter dan de kans dat je een witte haai tegen zult komen tijdens het zwemmen.
De fascinatie voor de witte haai zal er desalniettemin altijd zijn, ook zullen er geregeld mensen zijn die wel of niet menen te denken dat ze een witte haai hebben gezien in onze Europese wateren. Toch zijn we er absoluut van overtuigd dat de witte haai op een dag een vaste gast zal worden in de Noordzee. Al was het alleen maar omdat wij zulke lekkere malse zeehondjes hebben.
Interessante artikelen:
