De hamerhaai, Sphyrna Mokarran, heeft een bedenkelijke reputatie opgebouwd onder de haaiensoorten. Met zijn nogal opvallende uiterlijk heeft hij qua belangstelling niets te vrezen, als je hem eenmaal hebt gezien vergeet je hem nooit meer.
Bouw
Dit opvallende haai heeft niet voor niets de naam hamerhaai gekregen, wat te danken is aan de nogal vreemde vorm van zijn kop. Van onderen bekeken heeft dit magnifieke schepsel een T-vorm; een lang lichaam en een brede, platte kop met ogen die aan beide uiteinden zijn te vinden.
Door de bijzondere positie van beide ogen beschikt de haai over een panoramische blik wat hem goed van pas komt tijdens de jacht. De vorm van zijn hoofd maakt ook dat hij erg lenig is en ongekend snel tijdens het zwemmen van positie kan veranderen. Zijn rugvin is indrukwekkend; het is zowel groot als vrij hoog. Je kunt de hamerhaai vinden zowel langs tropische kusten alsook in dieper wateren.
Duiken met een grote hamerhaai in de Bahama's © Tomas / Adobe Stock
Leefgebied
De grote hamerhaai heeft genoeg aan zijn eigen gezelschap en zwemt hierdoor graag alleen. Hij kan grote afstanden afleggen op zoek naar warmer wateren waar hij zijn lievelingsgerechten vindt. Deze vindt hij tussen de koraalriffen. De haai leeft graag in water dat een gemiddelde temperatuur heeft en je komt hem dan ook voornamelijk tegen vlak bij de kust. Een interessant detail; de hamerhaai zwemt ook in de Middellandse Zee!
Territorium
De grote hamerhaai is een territoriumdier en houdt er niet van als een vreemde zich in zijn leefomgeving begeeft. Het kan hierdoor gebeuren dat de haai met veel venijn en als een soort tank op de schuldige afstevent en hem vriendelijk begroet middels een beet met zijn krachtige kaken. De veroorzaakte wond kan leiden tot veel bloedverlies, vaak met de dood tot gevolg. Het is daarom aan te raden om een grote hamerhaai altijd met veel terughoudendheid en op zeer respectvolle wijze te benaderen.
Voedsel
Zijn lievelingshap is de pijlstaartrog. Tijdens de jacht op de dit voor hem culinaire delicatesse, gebruikt de hamerhaai zijn platte kop om de rog vast te pinnen aan de bodem van de zee waardoor hij beter in staat is om zijn smakelijke hap te verorberen. Er zijn overigens hamerhaaien aangetroffen met de staart van een rog nog tussen hun tanden en zelfs, quelle horreur!, in hun kop. Andere kleinere delicatessen zijn voor de hamerhaai ook niet te versmaden zoals vissen, krabben, inktvis, kreeft, andere haaiensoorten en als klap op de vuurpijl – zijn eigen soortgenoten, de hamerhaai. Ja, daar word je wel stil van, nietwaar? De reden waarom ze zich soms gedragen als kannibalen en hun eigen soortgenoten opeten is nog steeds niet gevonden.
Familie
De hamerhaai is lid van een groot en indrukwekkende familie hamerhaaien. Zijn stam telt maar liefst negen verschillende soorten waarvan er drie een ernstig gevaar vormen voor de mens. De grootste hamerhaai is de 'grote hamerhaai'. Deze individu kan een lengte van maar liefst zes meter bereiken en tot wel 580 kilo wegen, dit in tegenstelling tot de andere hamerhaaien, zij worden doorgaans niet langer dan vier meter. Zijn tanden zijn driehoekig en zeer scherp, hij is gek op zijn eten en neemt het jagen dan ook uitermate serieus.
Voortplanting
De vrouwelijke hamerhaai draagt gedurende haar zwangerschap tussen de 13 – 56 pups in haar buik. Gedurende de zwangerschap worden de foetussen gevoed door middel van de placenta. Bij de geboorte meten ze tussen de 56 – 70 centimeter in lengte. Direct na de geboorte verlaten ze hun moeder en zijn ze volledig op zichzelf aangewezen.
Relatie tot de mens
De hamerhaai heeft, net als veel andere haaien, veel te vrezen van de mens en dan voornamelijk weer de vriendelijke buren uit Azië. Er wordt helaas ook, al is het bij de hamerhaai niet echt specifiek, op hen gejaagd vanwege hun vinnen. Ik heb overigens in een eerdere artikel aandacht besteed aan de aardige buren uit Azië; de blauwe haai. Helaas krijgen ook zij hierdoor een eervolle vermelding op de lijst van meest bedreigde diersoorten.
Zichzelf snel voortplanten om het uitsterven van hun soortgenoten te voorkomen gaat helaas niet lukken, ze brengen maar eens per twee jaar jongen voort. De afname van de hamerhaai is zelfs zo ernstig dat hun aantallen in de afgelopen 25 jaar met maar liefst 80% achteruit zijn gegaan. Dit is een zorgelijke ontwikkeling, want de hamerhaai neemt, net als elk ander zeedier, een belangrijke positie in binnen de voedselketen.
Door de afname van deze magnifieke dieren dreigt tevens het ecosysteem ernstig verstoord te worden, iets waar de liefhebbers van haaienvinnensoep geen enkele moeite mee schijnen te hebben. Enige troost, hoe krom dit ook mag klinken, is dat de gehele haai na de vangst volledig wordt verwerkt. De olie in hun lever bevat veel vitamine A en wordt daarom gebruikt in vitamine preparaten, er wordt tevens ook leer van hun huid gemaakt en hun vlees wordt verder gebruikt voor de voedselconsumptie. Wat overblijft wordt weer verwerkt in vissenvoer.
Leuke reis boeken naar het zonnige zuiden?
- Ardanza - Individuele Cultuur en Natuurreizen naar Spanje en Portugal (Tip!)
- All in Portugal
- D-reizen
- Fox Verre Reizen van ANWB
- Kras